ولادت

امام رضا علیه السلام ، بنا به قول بسیاری از مورخان، در روز یازدهم ذی‌القعده و در مدینه منوره متولد شدند.

کنیه

امام كاظم (عليه السّلام) کنيه ابوالحسن را به ايشان عنايت فرمودند، و به على بن يقطين گفتند: «اى على، اين پسرم (با اشاره به امام رضا عليه السّلام)، آقاى فرزندان من است و من كنيه خويش را به او داده‌‌ام.

کنيه امام كاظم عليه السلام  نيز "ابو‌الحسن" بوده است و اين كنيه ميان پدر و فرزند مشترک می باشد. بدين جهت امام كاظم (عليه السّلام) را «ابو الحسن اوّل» و امام رضا (عليه السّلام) را «ابو الحسن دوم» مى‌نامند.

القاب

مشهورترين لقب لقب امام هشتم شيعيا؛ «رضا» به معناي خشنودي، است. امام محمدتقي (عليه‌السلام) امام نهم و فرزند ايشان سبب ناميده شدن آن حضرت به اين لقب را اينگونه نقل مي‌فرمايند : «خداوند او را رضا لقب نهاد زيرا خداوند در آسمان، و رسول خدا و ائمه اطهار در زمين از او خشنود بوده‌اند و ايشان را براي امامت پسنديده‌اند و همينطور (به خاطر خلق و خوي نيكوي امام) هم دوستان و نزديكان و هم دشمنان از ايشان راضي و خشنود بود‌ند.»

يكي ديگر از القاب مشهور حضرت «عالم آل محمد» است. نقل شده است که امام کاظم عليه السلام  به فرزندانش مي‌گفت: «برادر شما علي بن موسي، عالم آل محمد است.» اين لقب نشانگر ظهور علم و دانش ايشان مي‌باشد؛ جلسات مناظره متعددي که امام با دانشمندان بزرگ عصر خويش, به‌ويژه علماي اديان مختلف انجام داد و در همه آن‌ها با سربلندي تمام بيرون آمد، دليل کوچکي بر اين سخن است. اين توانايي و برتري امام, در تسلط بر علوم، يكي از دلايل امامت ايشان مي‌باشد و با تأمل در سخنان امام در اين مناظرات, كاملاً اين مطلب روشن مي‌گردد كه اين علوم جز از يك منبع وابسته به الهام و وحي نمي‌تواند سرچشمه گرفته باشد. 

مادر امام رضا

مادر امام رضا  عليه السلام  کنيزي از اهالي نوبه بوده است که درباره نام مقدّس اين خانم، راويان اختلاف دارند، برخي، آن حضرت را خيزران ناميده‌اند و گفته‌اند كه ايشان ام ولد و از اهالى نوبه بوده و اروى نام داشته و لقبش شقراء بوده است. برخى گفته‌‌اند اسم او نجمه و كنيه‌‌اش امّ‌البنين بوده و برخى نام آن بانو را تكتم دانسته‌اند. در روايتي آمده که مادر امام رضا عليه السلام  کنيزي پاک و پرهيزگار به نام نجمه بود که حميده مادر امام کاظم عليه السلام  وي را خريد و به پسرش بخشيد و بعد از ولادت حضرت رضا عليه السلام  او را طاهره ناميد.‌

شيخ صدوق در مورد ايشان مي‌نويسد: «ايشان از زمره زنان شريف غير عرب و كنيز حميده خاتون مادر امام موسى (عليه السّلام)، و از زنان شايسته در عقل و دين و شرف بود و بانويش حميده را بسيار محترم مى‌‌داشت و از روى احترام به او هرگز در مقابلش نمى ‌نشست. بنابراين حميده به پسرش امام موسى (عليه السّلام) گفت: «اى فرزند، يقينا تكتم كنيزى است كه من هرگز بهتر از او را نديده‌ام و شكّى ندارم كه خداوند به او فرزندانى عطا خواهد كرد. من او را به تو بخشيدم و سفارش مى‌كنم كه با مهربانى با او رفتار كنى».

 

میلادش مبارک